2024 жылғы 2 қыркүйекте Қазақстан Республикасы Парламенті палаталарының бірлескен отырысында президент Қасым-Жомарт Тоқаев "әділ Қазақстан: Заң және тәртіп, экономикалық өсу, қоғамдық оптимизм"тақырыбында Қазақстан халқына Жолдауын жариялады.

Өз Жолдауында Қасым-Жомарт Тоқаев елдегі ағымдағы ахуалға егжей-тегжейлі талдау жасап, қоғамдық өмірдің өзекті мәселелеріне назар аудара отырып, Орта мерзімді перспективадағы жұмыстың негізгі бағыттарын белгіледі. Президент қоғам мен билік үшін алға жылжуға бағытталған келесі қадамдарды нақты тұжырымдады.

Айта кетейік, бұл Қ.К. Тоқаевтың жаңа экономикалық саясат орталық орын алатын екінші Жолдауы. Президенттің пікірінше, өткен жылы жүргізілген саяси модернизациядан кейін келесі қадам құрылымдық экономикалық реформалар болуы керек.

Ел "азамат-бизнес-мемлекет" парадигмасында қатынастарды терең қайта құруға дайындалуда. Қ. К. Тоқаев Қазақстанның қуатты экономикалық серпіліске мүмкіндігі бар екенін, сондықтан абстрактілі жетістіктерге емес, азаматтардың өмірін нақты жақсартуға бағытталған экономикалық модельге көшу қажет екенін атап өтті. Ол елдің жаңа экономикалық бағытының үш негізгі қағидатын анықтады: экономикалық өсу, әлеуметтік теңсіздіктің төмендеуі және орта таптың күшеюі. Қазақстанның экономикалық дамуының жаңа парадигмасы елдің бәсекелестік артықшылықтарын тиімді пайдалануға, өндірістің барлық негізгі факторлары - еңбек, капитал, ресурстар мен технологиялардың әлеуетін ашуға негізделетін болады. Президент ұзақ мерзімді эфемерлік мақсаттар қою тәжірибесінен бас тарту қажеттігін атап өтті.

Біріншіден, ақша-несие және фискалдық саясат арасындағы теңгерімсіздікті жою қажет. Президент екінші және стратегиялық емес міндеттерге шамадан тыс шығындарды болдырмай, қаражат бойынша өмір сүру қажеттілігін атап өтті. Ол сондай-ақ бюджеттің кіріс бөлігінің орындалмауына назар аударды.

Президент Үкіметке Ұлттық банкпен бірлесіп бюджет қаражатын тиімді пайдалану, шығындарды шектеу және қатаң бақылау үшін шаралар қабылдауды тапсырды. Сондай-ақ, Салық кодексін түсінікті және қарапайым етіп реформалау қажеттілігін атап өтті, оның ішінде жеке табыс салығының прогрессивті шкаласын енгізу, әзірлеушілердің бұл ереженің қолайсыздығы туралы бірнеше рет айтқан мәлімдемелеріне қарамастан.

Жолдаудың екінші бағыты инвестициялық ахуал мен бизнесті жүргізу үшін жағдайдың жақсаруына байланысты. Атап айтқанда, біз металдарды, мұнай, газ және көмір химиясын терең өңдеу, туризмді, энергетика мен машина жасауды дамыту, кәсіпкерлік үшін бюрократиялық кедергілерді жою, экономикадағы орта капиталдың қатысу үлесін бес жылда екі есеге ұлғайту туралы айтып отырмыз. Президент Үкіметтің және барлық мемлекеттік органдардың міндеті-отандық бизнесті дамыту және шетелдік инвесторларды тарту үшін жағдай жасау екенін атап өтті.

Үшінші бағыт газ саласын дамытуды және оның Қазақстандықтардың Жылу энергетикасы мен тұрмысындағы рөлін қамтитын елдің өнеркәсіптік әлеуетін ашуға қатысты.

Төртінші бағыт инфрақұрылымдық мәселелерді шешумен байланысты. Президент халық үшін негізсіз өсуді болдырмай, тарифтерді нақты жоспарлауды енгізуді ұсынды және АЭС салу мәселесі бойынша референдум өткізуді жариялады.

Бесінші бағыт – елдің кадрлық әлеуетін арттыру. Президент білікті мамандардың жетіспеушілігі елеулі проблема болып табылатынын және шұғыл шараларды талап ететінін атап өтті. Ол сондай-ақ 2025 жылды техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін реформалауды көздейтін "жұмысшы мамандықтар жылы" деп жариялады.

Алтыншы бағыт ұлт денсаулығын нығайтуға және әлеуметтік қолдау жүйесін жетілдіруге арналған. Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесін жетілдіру және халықтың шын мәнінде мұқтаж санаттарының қажеттіліктеріне баса назар аудара отырып, әлеуметтік шығыстарды ұлғайту ұсынылады.

Жетінші бағыт экологиялық жағдайдың жақсаруымен және қоршаған ортаға ұқыпты қарау мәдениетінің қалыптасуымен байланысты. Орман алқаптарын қалпына келтіруге және "Таза Қазақстан"жалпыұлттық экологиялық акциясын өткізуге ерекше көңіл бөлінеді.

Сегізінші бағыт Мемлекеттік органдардың халықпен жұмысының кедергісіз жүйесін енгізу, әкімдерді тікелей сайлау және кадрлық практикада меритократия арқылы мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыруды көздейді.

Тоғызыншы бағыт-қоғамда заң мен тәртіп идеологиясын бекіту. Президент әділдік пен қауіпсіздікке сұрау салу мемлекет тиімділігінің негізі болып табылатынын атап өтті.

Президент кінәлілерді іздеуде артқа қарамай, елдің ілгерілеуі мен дамуына назар аударуға шақырды. Ол қазіргі және стратегиялық мәселелерді шешуде пессимизм мен апатиядан аулақ болу керек екенін атап өтті.

Қорытындылай келе, Қ. Қ. Тоқаев үлкен жұмыс күтіп тұрғанын, ресурстар шектеулі екенін және ешкім жедел нәтижелерге уәде бермейтінін, бірақ бұл ретте мемлекет алға қойылған міндеттерді жүйелі және мақсатты түрде шешетінін мәлімдеді.

Сүлейменов Мұрат Әлібайұлы, тарих ғылымдарының кандидаты, профессор